“Tôi muốn vẽ những gì mình nghĩ chứ không phải cái nhìn thấy”
Sinh ra và lớn lên tại phố cổ Hà Nội, trong căn phòng hẹp chất đầy đồ đạc mà người cha mê sưu tầm tích trữ, cơ duyên Tạ Huy Long đến với hội hoa hết sức tự nhiên từ những lần bị “nhốt” trong căn phòng đặc biệt ấy. Bằng tài năng, sự sáng tạo và nỗ lực với hàng loạt những tác phẩm nổi tiếng trong thời gian qua, có thể nói họa sĩ Tạ Huy Long chính là hiện thân cho tinh hoa của kho tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Những ngày đầu năm 2018, không chỉ những người yêu nghệ thuật mà cả những người yêu thế giới côn trùng cỏ cây của nhà văn Tô Hoài đã ngạc nhiên khi bước vào thế giới kì thú những sáng tác của hoạ sỹ Tạ Huy Long. Dế mèn và những người bạn đã xuất hiện không chỉ dưới hình thức những hình vẽ mà còn điêu khắc, sắp đặt, không chỉ trên những khung tranh mà còn cả trên bình phong, ghế ngồi, rương trưng bày, tủ giày, tủ đa năng. Không hài lòng với chất liệu truyền thống là Giấy, Tạ Huy Long còn cầu kì sáng tạo với đủ lại chất liệu: kim loại, da, tầm vông để có thể chạm tới cảm xúc của người xem.
Năm 2000, trong khuôn khổ lớp dạy sáng tác truyện tranh đầu tiên ở Việt Nam, do trung tâm Văn hoá Pháp tại Hà Nội tổ chức tại trường Đại học Mỹ Thuật Hà Nội, truyện tranh Sự tích con Nghê của Tạ Huy Long đã làm các giảng viên đến từ Pháp và đồng nghiệp phải trầm trồ về ý nghĩa sâu sắc của câu chuyện và trên hết là những nét vẽ đẹp mê hồn. “Đây thực sự là một dòng truyện tranh độc nhất vô nhị với ngôn ngữ hình hoạ dân gian Việt Nam đặc sắc” cố hoạ sỹ và giảng viên sáng tác truyện tranh người Pháp Gérald Gorrgide tới Việt Nam phải thốt lên như vậy. Các tác phẩm của Tạ Huy Long tiếp đó đã được trưng bày tại festival truyện tranh danh tiếng Angoulême (Cộng hoà Pháp) năm 2002. Tạ Huy Long trau chuốt phong cách vẽ truyện tranh sáng tác hay minh hoạ bằng cách chắt lọc tinh hoa hình khối, đường nét, màu sắc của mỹ thuật truyền thống dưới một cái nhìn trong trẻo như trẻ thơ. Các tác phẩm của anh đặc biệt phù hợp với các chủ đề lịch sử, huyền thoại, cổ tích, đồng dao, giả tưởng. Anh cũng hoàn thành một “bộ sưu tập” gần 30 tác phẩm điêu khắc mini chất liệu đá về các ngôi chùa nổi tiếng của Việt Nam.
Minh hoạ của anh cho cuốn Lĩnh Nam Chích Quái là một dự án gây được tiếng vang lớn của anh. Tiến sĩ Hán – Nôm Tô Lan cho rằng sách tranh Lĩnh Nam chích quái không chỉ đẹp, mà còn giàu hàm lượng tri thức lịch sử, văn hóa. Lĩnh Nam Chích Quái là một dạng art-book trong đó phần tranh cũng quan trọng như phần chữ. Phần tranh đưa ra một cách hiểu mang tính đương đại. “Đọc” tranh Lĩnh Nam Chích Quái người ta thấy những nét giao thoa văn hoá Việt – Trung, Việt- Chăm pa, Việt – Nhật. Tạ Huy Long đã làm mới màu sắc, hình khối trong nghệ thuật sân khấu truyền thống. Hình minh hoạ của anh trong Lĩnh Nam Chích Quái được in lên áo phông, tạo nên những chiếc áo đầy phong cách.
Các tác phẩm của anh được sử dụng trong Lễ bế mạc Đại lễ 1.000 năm Thăng Long – Hà Nội (2010), hội nghị thượng đỉnh APEC và trưng bày trong 7 triển lãm trong và ngoài nước.
By Nguyễn Đình Thành
